ترجمه خطبه 204 نهج البلاغه
و من كلام له (علیه السلام) كان كثيرا ما ينادي به أصحابه:
تَجَهَّزُوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ، فَقَدْ نُودِيَ فِيكُمْ بِالرَّحِيلِ وَ أَقِلُّوا الْعُرْجَةَ [الْعَرْجَةَ] عَلَى الدُّنْيَا وَ انْقَلِبُوا بِصَالِحِ مَا بِحَضْرَتِكُمْ مِنَ الزَّادِ، فَإِنَّ أَمَامَكُمْ عَقَبَةً كَئُوداً وَ مَنَازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً لَا بُدَّ مِنَ الْوُرُودِ عَلَيْهَا وَ الْوُقُوفِ عِنْدَهَا. وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَلَاحِظَ الْمَنِيَّةِ نَحْوَكُمْ [دَائِبَةٌ] دَانِيَةٌ وَ كَأَنَّكُمْ بِمَخَالِبِهَا وَ قَدْ نَشِبَتْ فِيكُمْ وَ قَدْ دَهَمَتْكُمْ فِيهَا مُفْظِعَاتُ الْأُمُورِ وَ [مُضْلِعَاتُ] مُعْضِلَاتُ الْمَحْذُورِ. فَقَطِّعُوا عَلَائِقَ الدُّنْيَا وَ اسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَى.
ترجمه: محمد دشتی (ره)
همواره امام ياران خود را اينگونه پند مى داد
آمادگى برای سفر آخرت
آماده حركت شويد، خدا شما را بيامرزد كه بانگ كوچ را سر داديد. وابستگى به زندگى دنيا را كم كنيد، و با زاد و توشه نيكو به سوى آخرت باز گرديد، كه پيشاپيش شما گردنه اى سخت و دشوار، و منزلگاه هايى ترسناك وجود دارد، كه بايد در آنجاها فرود آييد، و توقّف كنيد.
آگاه باشيد كه فاصله نگاه هاى مرگ بر شما كوتاه، و گويا چنگال هايش را در جان شما فرو برده است. كارهاى دشوار دنيا مرگ را از يادتان برده، و بلاهاى طاقت فرسا آن را از شما پنهان داشته است، پس پيوندهاى خود را با دنيا قطع كنيد، و از پرهيزكارى كمك بگيريد.
ترجمه ها
لطفاً برای انتخاب یک ترجمه، برروی نام مترجم کلیک کنید.
سخنى از آن حضرت (ع) همواره در ميان اصحاب خود چنين ندا مى داد:
مهيا شويد -خدايتان رحمت كناد- كه در ميان شما بانگ رحيل در داده اند. درنگ خويش در دنيا كمتر سازيد و همراه توشه هاى نيكويى كه با خود برداشته ايد، بازگرديد، زيرا روياروى شما گردنه اى است كه از آن بسختى توان گذشت. منزلهايى است وحشتناك و هول انگيز، كه بناچار بر آنها داخل خواهيد شد و در آنجا درنگ خواهيد كرد.
بدانيد، كه مرگ از نزديك به گوشه چشم در شما مى نگرد و چنانكه پندارى، در چنگالهاى آن گرفتار آمده ايد، ناخن در تنتان فرو برده است. كارهاى بس دشوار و رنجهاى كمر شكن آن شما را در برگرفته. پس پيوند خود با دنيا ببريد و به توشه تقوا پشت خود قوى سازيد.
برخى از اين كلام پيش از اين آمده بود و آن روايتى ديگر بود غير از اين.
از سخنان آن حضرت است كه ياران خود را در بسيارى از اوقات به آن پند مى داد:
خدا شما را رحمت كند، مجهّز شويد كه شما را براى كوچ كردن دعوت كرده اند، ميل ماندن در دنيا را كم كنيد، و با توشه شايسته اى كه داريد به سوى خدا باز گرديد، كه پيش روى شما گردنه اى سخت، و منازلى ترسناك و هول آور است، كه چاره اى از ورود به آن و وقوف در آن نداريد.
بدانيد مرگ به طور جدّى ديده خود را به سوى شما دوخته، گويا به چنگالهايش كه در شما فرو رفته دچار هستيد، و امور شديد و عظيم و سنگين و طاقت فرسا بر شما حمله آورده. پس پيوندهاى دنيا را از خود قطع كنيد، و به توشه تقوا پشت خود را قوى گردانيد.
در گذشته نيز (خطبه 84) قسمتى از اين سخن با اختلاف در روايت گذشت.
و از سخنان آن حضرت است كه بسيارى ياران خود را بدان مى خواند.
آماده شويد، خداتان بيامرزاد كه بانگ كوچ را سردادند، و دل به ماندن در دنيا اندك ببنديد، -كه كاروانيان به راه افتادند- و بازگرديد و راه بسپاريد با آنچه از توشه نيكو در دسترس داريد. كه پيشاپيش شما گردنه اى است دشوار گذر و منزلهاى ترسناك و هراس آور، ناچار بدان گردنه ها بايد بر شدن و بدان منزلها در آمدن و ايستادن، و بدانيد كه چشم انداز مرگ به شما نزديك است گويى شما را در چنگ گرفته و چنگالهاى خود را در شما فرو برده، در حالى كه در آن با دشوارى ها در گيريد، و در چنگ مشكلات اسير. پس پيوندهاى خود را با دنيا ببريد و پرهيزگارى را پشتيبان خود كنيد و چون توشه اى همراه خويش بريد.
[و برخى از اين گفتار از اين پيش گذشت، با روايتى جز اين.]
از سخنان آن حضرت عليه السّلام است (در ترغيب به آماده نمودن توشه سفر آخرت) كه اصحاب خود را مكرّر باين گفتار (بعد از نماز عشاء) اندرز مى داد:
(1) خدا شما را بيامرزد، وسائل سفر (آخرت) را آماده نمائيد كه نداى كوچيدن در ميان شما داده شده (خداوند در قرآن كريم سوره 4 آیه 78 مى فرمايد: «أَيْنَما تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ» يعنى هر كجا باشيد مرگ شما را دريابد اگر چه در قلعه هاى محكم و استوار باشيد) و ماندن در دنيا را كم پنداريد (دل بآن نبنديد) و (بسوى خدا) باز گرديد با توشه شايسته (طاعت و بندگى) كه بآن دسترسى داريد، زيرا جلو شما گردنه ناهموار و منزلهاى ترس آور هولناك است (سختيهاى مرگ و گرفتارى قبر و عالم برزخ و مواقف باز پرسى روز رستخيز را در پيش داريد) كه از وارد شدن و توقّف در آنها ناگزيريد،
(2) و بدانيد كه نگريستنهاى مرگ به گوشه چشم بجانب شما است، و مانند آنست كه به چنگالهاى آن كه در شما فرو برده است گرفتاريد (و از آن رهائى نداريد) و كارهاى زشت و بسيار دشوار و سخت شما را از آن پنهان داشته،
(3) پس علاقه هاى دنيا را (از خود) دور كنيد، و با توشه پرهيزكارى خويش را توانا سازيد (محبّت دارائى و فرزند و كالاى دنيا را از دل برانيد و پارسائى و پرهيزكارى را پيشه گردانيد.
(سيّد رضى فرمايد:) پيش از اين (در خطبه هشتاد و چهارم) بعضى از اين كلام به روايتى گذشت كه با اين روايت تفاوت دارد.
خداوند شما را رحمت کند، آماده کوچ (از اين جهان) شويد، چرا که نداى رحيل در ميان شما داده شده است، علاقه و تکيه خود را بر دنيا کم کنيد و با تهيّه زاد و توشه از اعمال صالحى که در قدرت داريد (به سوى آخرت) باز گرديد، زيرا گردنه اى سخت و منزلگاههاى مخوف و هولناکى در پيش داريد که بايد در آنها وارد شويد و نزد هر يک توقّف کنيد (و پاسخگوى اعمال خود باشيد).
بدانيد فاصله نگاههاى مرگ به شما کوتاه و نزديک است. گويى در چنگال مرگ گرفتاريد، در حالى که پنجه هايش را در جان شما فرو برده، و حوادث هولناک و مشکلات شديد شما را غافلگير ساخته، حال که چنين است وابستگيهاى دنيا را به خود قطع کنيد (از دنياپرستان فاصله بگيريد) و بر توشه تقوا تکيه کنيد.