فهرست خطبه ها

خطبه ها
ترجمه خطبه 1
امام (ع) در این سخنرانی از آفرینش آسمان و زمین و آفرینش انسان یاد می کند.
اعتقادی علمی تاریخی سیاسی 
ترجمه خطبه 2
پس از بازگشت از نبرد صفّین1 در سال 38 هجری ایراد فرمود
اعتقادی تاریخی سیاسی 
ترجمه خطبه 3
معرف به خطبه شقشقیه که درد دل های امام (ع) از ماجرای سقیفه و غصب خلافت در این خطبه مطرح است(1)
سیاسی اخلاقی تاریخی اعتقادی 
ترجمه خطبه 4
گفته شد که پس از فتح بصره در سال 36 هجری و کشته شدن طلحه و زبیر ایراد فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 5
پس از وفات پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و ماجراى سقيفه، عباس و ابو سفيان، پيشنهاد خلافت داده كه با امام عليه السّلام بيعت كنند
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 6
در سال 36 هجرى در شهر مدينه آن گاه كه از امام خواستند طلحه و زبير را تعقيب نكند، فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 7
و من خطبة له (علیه السلام) يذمّ فيها أتباع الشيطان
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 8
در اين سخنان ارزشمند در سال 36 هجرى، به بيعت زبير اشاره دارد
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 9
و من كلام له (علیه السلام) في صفته و صفة خُصومه و يُقال إنها في أصحاب الجمل
سیاسی اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 10
و من خطبة له (علیه السلام) يريد الشيطان أو يكنّي به عن قوم
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 11
در جنگ جمل سال 36 هجرى روز پنجشنبه 15 جمادى الآخر، هنگام دادن پرچم به دست فرزندش محمد حنفيّه فرمود(1)
نظامی سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 12
پس از پیروزی در جنگ بصره در سال 36 هجری یکی از یاران امام (ع) گفت: دوست داشتم برادرم با ما بود و می دید که چگونه خدا تو را بر دشمنانت پیروز کرد!
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 13
روز جمعه سال 36 هجرى پس از پايان جنگ جمل در مسجد جامع شهر در نكوهش مردم بصره فرمود
سیاسی اخلاقی علمی تاریخی 
ترجمه خطبه 14
قبل از آغاز جنگ جمل در نكوهش شهر بصره و مردم آن ديار مانند خطبه پيشين فرمود
سیاسی اخلاقی علمی 
ترجمه خطبه 15
در باره اموال فراوان بيت المال كه عثمان به بعضى از خويشاوندان خود بخشيده بود. ابن عباس مى گويد: روز دوّم خلافت در سال 35 هجرى اين سخنرانى را ايراد فرمود
سیاسی اقتصادی 
ترجمه خطبه 16
پس از بيعت مردم مدينه با امام عليه السّلام اين اوّلين سخنرانى آن حضرت در سال 35 هجرى است
سیاسی اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 17
در اين خطبه مدّعيان قضاوت را مى شناساند كه عهده دار قضاوت هستند و شايسته آن نيستند
اجتماعی علمی سیاسی قضائی 
ترجمه خطبه 18
نكوهش از اختلاف رأى عالمان در احكام قطعى اسلام
سیاسی قضائی اعتقادی 
ترجمه خطبه 19
امام در مسجد كوفه در سال 38 هجرى سخنرانى مى كرد، اشعث بن قيس به يكى از مطالب آن اعتراض كرد و گفت اين سخن به زيان شما، نه به سود تو است، امام نگاه خود را به او دوخت و فرمود
سیاسی اقتصادی 
ترجمه خطبه 20
من كلام له (علیه السلام) و فيه ينفر من الغفلة و ينبّه إلى الفرار للّه
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 21
اين خطبه بخشى از خطبه 167 است كه در سال 35 هجرى در آغاز خلافت ايراد فرمود
اعتقادی اخلاقی تاریخی 
ترجمه خطبه 22
در سال 36 هجرى پس از بازگشت فرستادگان امام عليه السّلام از جانب طلحه و زبير، در سرزمين «ذى قار» اين سخنرانى را ايراد كرد
سیاسی اعتقادی تاریخی 
ترجمه خطبه 23
اخلاقی اعتقادی اجتماعی سیاسی 
ترجمه خطبه 24
از خطبه های امام که در شهر کوفه ایراد فرمود
سیاسی اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 25
اين خطبه را در سال 40 هجرى زمانى ايراد فرمود كه گزارش هاى پياپى از شكست ياران امام عليه السّلام به كوفه مى رسيد و عبيد اللّه بن عباس و سعيد بن نمران، فرمانداران امام در يمن از بسر بن ابى ارطاة، شكست خورده به كوفه برگشتند. امام براى سرزنش ياران جهت كندى و ركود در جهاد، و مخالفت از دستورهاى رهبرى، خطبه را ايراد فرمود كه آخرين سخنرانى امام است
سیاسی تاریخی علمی اجتماعی 
ترجمه خطبه 26
پس از كشته شدن محمّد بن ابى بكر در مصر در سال 38 هجرى امام اين سخنرانى را در كوفه ايراد كرد كه سيّد رضى قسمت هايى از آن را آورده
سیاسی تاریخی اعتقادی اجتماعی 
ترجمه خطبه 27
وقتى خبر تهاجم سربازان معاويه به شهر انبار در سال 38 هجرى، و سستى مردم به امام ابلاغ شد فرمود(1)
سیاسی اجتماعی اعتقادی 
ترجمه خطبه 28
اين خطبه را در يكى از روزهاى عيد فطر ايراد فرمود
اخلاقی اجتماعی اعتقادی 
ترجمه خطبه 29
پس از آن كه ضحّاك بن قيس از طرف معاويه در سال 38 هجرى به كاروان حجّاج بيت اللّه، حمله كرد و اموال آنان را به غارت برد، فرمود
سیاسی اخلاقی تاریخی 
ترجمه خطبه 30
پس از پخش شايعات دخالت امام در قتل عثمان در سال 35 هجرى اين خطبه افشاگرانه را ايراد كرد
سیاسی 
ترجمه خطبه 31
در آغاز جنگ جمل در سال 36 هجرى، ابن عبّاس(1) را براى پند دادن به سوى زبير فرستاد و فرمود
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 32
در سال 37 هجرى در مسجد كوفه در شناخت مردم و روزگاران پس از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ايراد كرد
تاریخی اجتماعی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 33
در سال 36 هجرى به هنگام عزيمت به شهر بصره، جهت جنگ با ناكثين در سرزمين ذى قار، فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 34
اين خطبه را پس از شكست شورشيان خوارج، در سال 38 هجرى براى بسيج كردن مردم جهت مبارزه با شاميان در «نخيله كوفه» ايراد فرمود
سیاسی اجتماعی حقوقی اخلاقی 
ترجمه خطبه 35
پس از اطّلاع از ماجراى حكميّت و نيرنگ عمرو عاص كه ابو موسى اشعری را فريب داد، و طبق شروطى كه براى حكميّت قبول كردند عملى نشد، امام اين خطبه را در سال 38 هجرى ايراد كرد
سیاسی اخلاقی تاریخی 
ترجمه خطبه 36
براى هشدار و نصيحت خوارج نهروان و تذكّر اشتباهات آنان در ماه صفر سال 38 هجرى فرمود
سیاسی تاریخی اخلاقی 
ترجمه خطبه 37
پس از فرونشاندن شورش نهروان در سال 38 هجرى در كوفه ايراد فرمود كه شبيه يك سخنرانى است
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 38
در سال 37 هجرى پس از جنگ صفّين و ماجراى حكميّت در تعريف «شبهه» فرمود(1)
اعتقادی 
ترجمه خطبه 39
پس از شنيدن تهاجم يكى از افسران معاويه، نعمان بن بشير به عين التّمر، سرزمين آباد قسمت غربى فرات،(1) و كوتاهى كوفيان در سال 39 هجرى در كوفه فرمود
سیاسی اجتماعی اخلاقی 
ترجمه خطبه 40
آنگاه كه شعار خوارج را شنيد كه مى گويند، لا حكم الا للّه در سال 38 هجرى در مسجد كوفه فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 41
پس از جنگ صفّين در سال 37 هجرى در كوفه ايراد فرمود
اخلاقی اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 42
پس از پايان جنگ جمل در 12 رجب سال 36 هجرى امام وارد كوفه شد، مردم به استقبال آمدند. آن حضرت وارد مسجد جامع شد، دو ركعت نماز خواند و سخنرانى طولانى ايراد كرد كه بخشى از آن اين خطبه است
اخلاقی تربیتی 
ترجمه خطبه 43
وقتى نماينده خود جرير بن عبد اللّه را در سال 36 هجرى به طرف معاويه فرستاد و معاويه پاسخى روشن نمى داد. ياران امام گفتند، وسائل جنگ را مهيّا كن، فرمود
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 44
در سال 38 هجرى يكى از فرمانداران امام به نام مصقلة بن هبيرة، اسيران بنى ناجيه را از فرمانده لشكر آن حضرت خريد و آزاد كرد. امّا وقتى از او غرامت خواستند به طرف معاويه فرار كرد
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 45
قسمتى از سخنرانى طولانى امام كه در روز عيد فطر در كوفه ايراد فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 46
در سال 37 هجرى كه امام عليه السّلام به سوى شام سفر آغاز كرد، اين نيايش را در حالى كه پا در ركاب نهاد مطرح فرمود(1)
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 47
درباره کوفه
اخلاقی 
ترجمه خطبه 48
به هنگام حركت براى جنگ با شاميان، در نخيله كوفه در 25 شوّال سال 37 هجرى قمرى ايراد فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 49
من كلام له (علیه السلام) و فيه جملة من صفات الربوبية و العلم الإلهي
اعتقادی 
ترجمه خطبه 50
پس از پايان جنگ صفّين و ماجراى حكميّت در سال 38 هجرى در شهر كوفه ايراد فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 51
در سال 37 هجرى پس از ورود به صحراى صفّين براى در اختيار گرفتن آب فرات خطاب به خط شكنان سپاه فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 52
در يكى از روزهاى عيد قربان اين خطبه را ايراد فرمود كه اكثر شارحان، خطبه 52 و 53 را يكى مى دانند كه در خطبه هاى قبل برگزيده مطالب آن آمده است
اخلاقی اجتماعی 
ترجمه خطبه 53
من خطبة له (علیه السلام) في ذكرى يوم النحر و صفة الأضحية
عبادی 
ترجمه خطبه 54
در سال 37 هجرى به هنگام شروع جنگ صفّين اين سخنرانى را ايراد فرمود(1)
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 55
در سال 37 هجرى در آستانه جنگ صفّين، برخى مدارا كردن امام را ديده و علّت را پرسيدند در پاسخ آنان فرمود
سیاسی عقیدتی 
ترجمه خطبه 56
برخى اين خطبه را به آغاز سال 37 هجرى نسبت به تحرّكات معاويه در بصره، و برخى در يكى از روزهاى جنگ صفّين نسبت مى دهند
عقیدتی سیاسی 
ترجمه خطبه 57
در سال 40 هجرى، روزهاى آخر عمر شريف خود در نكوهش و هشدار كوفيان ايراد فرمود
سیاسی تاریخی عقیدتی 
ترجمه خطبه 58
در سال 38 هجرى پس از ماجراى حكميّت، و شنيدن شايعات فراوان در نكوهش خوارج فرمود
سیاسی عقیدتی 
ترجمه خطبه 59
در سال 38 هجرى به هنگامى حركت براى جنگ با خوارج، شخصى گفت، خوارج از پل نهروان(1) عبور كردند، امام فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 60
در پايان جنگ با خوارج، در سال 38 هجرى شخصى گفت، اى اميرالمؤمنين عليه السّلام خوارج همه نابود شدند. فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 61
در سال 38 هجرى، پس از پايان جنگ نهروان، نسبت به آينده خوارج فرمود
سیاسی نظامی عقیدتی 
ترجمه خطبه 62
در سال 40 هجرى، روزهاى آخر عمر شريف امام عليه السّلام در كوفه در پاسخ به برخى از تهديدها و كشته شدن ناگهانى فرمود
سیاسی عقیدتی 
ترجمه خطبه 63
و من خطبة له (علیه السلام) يحذر من فتنة الدنيا
اخلاقی 
ترجمه خطبه 64
و من خطبة له (علیه السلام) في المبادرة إلى صالح الأعمال
اخلاقی 
ترجمه خطبه 65
در سال 38 هجرى پس از پايان جنگ صفّين در مسجد كوفه اين سخنرانى را ايراد كرد
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 66
در يكى از روزهاى آغازين جنگ صفّين در سال 37 هجرى براى لشكريان خود ايراد فرمود
سیاسی نظامی 
ترجمه خطبه 67
وقتى در 28 صفر سال 11 هجرى ماجراى سقيفه را به امام رساندند)، پرسيد: انصار چه گفتند؟ پاسخ شنيد كه انصار گفتند: زمامدارى از ما، و رهبرى از شما مهاجرين انتخاب گردد. پس امام عليه السّلام فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 68
پس از آنكه محمّد بن ابى بكر در مصر در سال 38 هجرى شهيد شد فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 69
در سال 39 هجرى پس از شنيدن غارتگرى هاى فرماندهان معاويه در «عين التّمر» در نكوهش كوفيان فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 70
در سال 40 هجرى سحرگاهى كه ضربت خورد، فرمود
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 71
در سال 38 هجرى و پس از فريب خوردن كوفيان از مكر و حيله عمرو عاص و معاويه، هشدار گونه فرمود
سیاسی عقیدتی 
ترجمه خطبه 72
مردم را آموزش داد تا چگونه بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم درود فرستند
اعتقادی 
ترجمه خطبه 73
[گويند در سال 36 هجرى وقتى مروان بن حكم، داماد عثمان، در جنگ جمل اسير شد، امام حسن عليه السّلام و امام حسين عليه السّلام نزد پدر عذر او خواستند و امام على عليه السّلام او را رها كرد. گفتند: پدر، مروان با شما بيعت مى كند، امام فرمود]:
سیاسی علمی 
ترجمه خطبه 74
در ذى الحجّه سال 23 هجرى پس از قتل عمر، در روز شورا آن هنگام كه مردم به ناحق، براى بيعت كردن با عثمان جمع شدند، فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 75
در سال 36 هجرى وقتى شنيد كه بنى اميّه با تهمت هاى فراوان آن حضرت را در خون عثمان شريك مى پندارند، فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 76
برخی از شارحان خطبه 76 را با خطبه 63 یکی دانستند
اخلاقی 
ترجمه خطبه 77
آنگاه كه در زمان عثمان در سال 33 هجرى، سعيد بن عاص، حق مسلّم امام على عليه السّلام را جهت محاصره اقتصادى، از آن حضرت منع كرد، فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 78
از دعاهاى آن حضرت است
اعتقادی معنوی 
ترجمه خطبه 79
به هنگام حركت براى نبرد با خوارج، در ماه صفر سال 38 هجرى، شخصى با پيشگويى از راه شناخت ستارگان گفت: اگر در اين ساعت حركت كنيد، پيروز نمى شويد و من از راه علم ستاره شناسى اين محاسبه را كردم، امام فرمود
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 80
پس از جنگ جَمَل و فرونشاندن شورش بصره در سال 36 هجرى ماه جمادى الثّانى در مسجد شهر بصره فرمود
علمی اخلاقی 
ترجمه خطبه 81
برخى از شارحان گفتند اين خطبه در شهر كوفه ايراد شد
اخلاقی 
ترجمه خطبه 82
برخى از شارحان گفتند اين خطبه در شهر كوفه در شناساندن دنيا ايراد شد
اخلاقی 
ترجمه خطبه 83
از خطبه های شگفت آور امام (ع) که به آن خطبه ((غرّا)) گویند
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 84
پس از جنگ صفّين در سال 38 هجرى در شهر كوفه در شناساندن عمرو عاص و ردّ شايعات بيهوده او فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 85
وفیها صفات ثمانٍ من صفات الجلال
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 86
من خطبة له (علیه السلام) و فيها بيان صفات الحق جلّ جلاله، ثم عِظَة الناس بالتقوى و المشورة
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 87
برخی از شارحان گفتند که این خطبه در شهر کوفه ایراد شد
اعتقادی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 88
به نقل برخى از شارحان، اين خطبه در سال 36 هجرى پس از قتل عثمان در مدينه ايراد شد(1)
اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 89
اين خطبه طبق نقل برخى از شارحان در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 90
و من خطبة له (علیه السلام) و تشتمل على قِدَم الخالق و عِظَم مخلوقاته، و يختمها بالوعظ
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 91
مسعدة بن صدقه، از امام صادق (ع) نقل کرد، روزی در مسجد کوفه شخصی به امام علی (ع) گفت: خدا را آن گونه توصیف کن که گویا با چشم سر او را دیده ایم، تا عشق و شناخت ما به خداوند بیشتر از پیش شود. امام علی (ع) خشمگین شد و با صدای بلند فرمود: همه برای نماز جماعت حاضر شوند. مردم آن چنان حضوری پیدا کردند که مسجد پر از جمعیّت شد. امام بالای منبر رفت و در حالی که خشمگین بود و رنگ صورتِ امام تغییر کرده بود، فرمود(1)
اعتقادی علمی معنوی 
ترجمه خطبه 92
پس از قتل عثمان آنگاه كه مردم هجوم آوردند تا با امام على عليه السّلام بيعت كنند، در روز جمعه 25 ذى الحجّه سال 35 هجرى در مدينه فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 93
برخى از مورّخان نقل كرده اند كه اين سخنرانى امام عليه السّلام پس از حادثه جنگ نهروان در سال 38 هجرى ايراد شد
سیاسی اعتقادی تاریخی 
ترجمه خطبه 94
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 95
و من خطبة له (علیه السلام) يُقرّر فضيلة الرسول الكريم
اعتقادی تاریخی 
ترجمه خطبه 96
من خطبة له (علیه السلام) في اللّه و في الرسول الأكرم
اعتقادی 
ترجمه خطبه 97
پس از جنگ نهروان در نكوهش لشكريان خود در سال 38 هجرى، كه براى نبرد نهايى با معاويه سستى مى ورزيدند ايراد كرد
سیاسی اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 98
پس از جنگ نهروان در سال 38 هجرى در افشاى جنايات بنى اميّه و معاويه ايراد كرد
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 99
زيد بن وهب، از اصحاب امام است، نقل مى كند كه اين خطبه در روز جمعه در شهر كوفه ايراد شد(1)
اخلاقی 
ترجمه خطبه 100
نوشته اند كه اين سخنرانى را در جمعه سوّم ايّام خلافت خود در سال 35 هجرى در روز جمعه ايراد فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 101
از خطبه هايى است كه در آن حوادث سخت آينده را بيان مى دارد، كه در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 102
از سخنان امام است كه چونان خطبه اى جداگانه است و پس از جنگ جمل در سال 36 هجرى در شهر بصره ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 103
اخلاقی سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 104
در سال 36 هجرى وقتى امام به سوى شهر بصره حركت مى كرد در صحراى ربذه هنگامى كه برخى از حجّاج بيت اللّه نيز به سخنان آن حضرت گوش فرا مى دادند ايراد فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 105
نوشته اند كه امام اين سخنرانى را 5 روز پس از بدست گرفتن قدرت سياسى كشور در آخر ذى الحجّه سال 35 هجرى ايراد فرمود
اعتقادی سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 106
اين خطبه در شهر كوفه در نكوهش و هشدار كوفيان ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 107
در یکى از روزهاى نبرد صفين در سال 37 هجرى براى تشكّر و تقويت روحيّه سربازانش ايراد فرمود
نظامی سیاسی 
ترجمه خطبه 108
يكى از سخنرانى هاى امام در شهر كوفه كه حوادث سخت آينده را بيان فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 109
این خطبه با نام الزّهراء معروف است
اعتقادی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 110
اين خطبه قبل از سيّد رضى در ميان دانشمندان به خطبه ديباج معروف بود
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 111
اخلاقی 
ترجمه خطبه 112
در اين خطبه از فرشته مرگ و كيفيّت گرفتن ارواح سخن ايراد كرد
اعتقادی 
ترجمه خطبه 113
و من خطبة له (علیه السلام) في ذمّ الدنيا
اخلاقی 
ترجمه خطبه 114
و من خطبة له (علیه السلام) و فيها مواعظٌ للناس
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 115
در خواستن باران از خدا؛ در شهر كوفه ايراد فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 116
اين خطبه در شهر كوفه در سال 38 هجرى براى تشويق كوفيان به نبرد نهايى ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 117
و من كلام له (علیه السلام) يُوبّخ البُخَلاء بالمال و النفس
اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 118
پس از جنگ جمل در سال 36 هجرى در ستايش از ياران ايراد كرد
اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 119
پس از جنگ صفّين و نهروان، امام در سال 38 هجرى مردم را براى سركوبى معاويه فراخواند، سكوت كردند...
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 120
و من كلام له (علیه السلام) يذكر فضله و يعظ الناس
اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 121
پس از پذيرش «حكميّت» در صفيّن، يكى از ياران(1) گفت: ما را از حكميّت نهى فرمودى، سپس پذيرفتى و داور تعيين كردى ما نمى دانيم كدام يك از اين دو كار درست است امام دست بر روى دست كوبيد و با تأسف فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 122
پس از پافشارى خوارج در شورشگرى، امام عليه السّلام به قرارگاهشان رفت و خطاب به جمع خوارج فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 123
به هنگام نبرد در جنگ صفيّن خطاب به سربازان خويش فرمود
نظامی اعتقادی 
ترجمه خطبه 124
در سال 37 هجرى در جنگ صفّين براى تشويق ياران به جهاد فرمود
نظامی 
ترجمه خطبه 125
در پاسخ خوارج كه ماجراى حكميّت را نمى پذيرفتند قبل از ورود به شهر در نزديكى كوفه فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 126
به امام گفتند كه مردم به دنيا دل بسته اند، معاويه با هدايا و پول هاى فراوان آنها را جذب مى كند شما هم از اموال عمومى به اشراف عرب و بزرگان قريش ببخش و از تقسيم مساوى بيت المال دست بردار تا به تو گرايش پيدا كنند(1)
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 127
قبل از جنگ نهروان در سال 37 هجرى در ردّ اعتقادات خوارج ايراد كرد، خوارج عقيده داشتند: كسى كه گناه كبيره انجام دهد كافر و از اسلام خارج شده است، مگر توبه كند و دوباره مسلمان گردد
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 128
از اين سخنرانى در سال 36 هجرى پس از جنگ جمل در شهر بصره در بيان حوادث سخت آينده ايراد شد
سیاسی تاریخی علمی اعتقادی 
ترجمه خطبه 129
در اين خطبه امام عليه السّلام در باره اندازه ها و مقياس ها صحبت فرمود، چون سيّد رضى بخشى از سخنرانى را آورده است همه مباحث مربوط به مقياس ها در اينجا نيامده است
اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 130
در سال 30 هجری وقتی که عثمان، حضرت اباذر را به بیابان خشک ربذه تبعید می کرد، فرمانی صادر کرد که کسی حق ندارد او را بدرقه کند. امام (ع) و فرزندانش اعتنایی به آن نکرده و اباذر را بدرقه کردند. ایشان به هنگام بدرقه او فرمود
سیاسی تاریخی اعتقادی 
ترجمه خطبه 131
اين خطبه در منبر كوفه ايراد شد و به خطبه «منبريّه» معروف است كه در آن علل پذيرش حكومت و صفات يك رهبر عادل را بيان مى دارد(1)
سیاسی تاریخی اعتقادی 
ترجمه خطبه 132
و من خطبة له (علیه السلام) يعظ فيها و يزهد في الدنيا
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 133
من خطبة له (علیه السلام) يُعَظِّم اللّه سبحانه و يَذكُر القرآن و النبيّ و يَعِظُ الناس‏
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 134
عمر براى شركت در جنگ با روميان در سال 15 هجرى با امام عليه السّلام مشورت كرد، آن حضرت فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 135
مشاجره اى بين امام عليه السّلام و عثمان در گرفت. مغيره پسر اخنس، كه يكى از منافقان بود به عثمان گفت من او را كفايت مى كنم، امام على عليه السّلام به مغيره فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 136
آنگاه كه همه با امام بيعت كردند و عبد اللّه بن عمر، سعد بن ابى وقاص، محمّد بن مسلمه، حسّان بن ثابت، و اسامة بن زيد از بيعت سرباز زدند، امام عليه السّلام اين سخنرانى را در مدينه در سال 35 هجرى ايراد فرمود(1)
سیاسی عقیدتی 
ترجمه خطبه 137
درباره طلحه و زبير در سال 36 هجرى در آستانه جنگ فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 138
در اين خطبه امام از تحوّلات آينده سخن مى گويد
سیاسی تاریخی اعتقادی 
ترجمه خطبه 139
در سال 23 هجرى وقتى در شوراى شش نفره تنها با تأييد داماد عثمان «عبد الرحمن» به عثمان رأى دادند و حقائق مسلّم را ناديده گرفتند، فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 140
در نهی از عیب جوئی مردم ایراد کرد
اخلاقی 
ترجمه خطبه 141
من كلام له (علیه السلام) في النهي عن سِماع الغيبة و في الفرق بين الحق و الباطل
اخلاقی اعتقادی 
ترجمه خطبه 142
برخى از شارحان نوشتند كه اين خطبه بخشى از خطبه 126 مى باشد
اخلاقی اقتصادی 
ترجمه خطبه 143
اين سخنرانى را در مراسم نماز باران در شهر كوفه ايراد فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 144
و من خطبة له (علیه السلام)
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 145
اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 146
عمر با اميرالمؤمنين على (عليه السّلام) مشورت كرد كه آيا در جنگ ايران شركت كند، امام پاسخ داد(1)
سیاسی نظامی اعتقادی 
ترجمه خطبه 147
سیاسی اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 148
اين خطبه در باره شهر بصره و مردمش و طلحه و زبير ايراد شد
سیاسی 
ترجمه خطبه 149
در سال 40 هجرى در بيستم رمضان قبل از شهادت فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 150
در اين خطبه به حوادث سخت آينده اشاره دارد
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 151
و من خطبة له (علیه السلام) يحذر من الفتن
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 152
نوشته اند كه اين سخنرانى را در روزهاى اوّل خلافت در سال 35 هجرى در مدينه ايراد فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 153
در سال 36 هجرى در مدينه وقتى مردم را براى جنگ با شورشيان بصره آماده مى كرد ايراد فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 154
برخى از شارحان گفتند اين سخنرانى در شهر مدينه ايراد شد
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 155
در اين خطبه شگفتى هاى آفرينش خفّاش را بيان مى فرمايد
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 156
براى مردم بصره پس از پيروزى در جنگ جمل در سال 36 هجرى ايراد فرمود
اعتقادی سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 157
و من خطبة له (علیه السلام) يحثّ الناسَ على التقوى
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 158
برخى از شارحان گفتند كه اين خطبه در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 159
امام در شهر كوفه خطاب به كوفيان فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 160
در شهر كوفه در سال 37 هجرى به هنگام حركت دادن مردم بسوى صفّين و جنگ با شاميان ايراد كرد
اعتقادی تاریخی اخلاقی 
ترجمه خطبه 161
و من خطبة له (علیه السلام) في صفة النبي و أهل بيته و أتباع دينه، و فيها يعظ بالتقوى
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 162
در سال 37 هجرى در صفّين، شخصى از طايفه بنى اسد پرسيد: چگونه شما را از مقام امامت كه سزاوارتر از همه بوديد كنار زدند؟ فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 163
برخى از شارحان نوشتند اين خطبه در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 164
در سال 34 هجرى مردم در اطراف امام جمع شده و از عثمان شكايت كردند و از او خواستند كه با عثمان صحبت كند تا از اشتباهات خود دست بردارد
تاریخی سیاسی 
ترجمه خطبه 165
برخى از شارحان نوشتند كه اين خطبه در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 166
بر أساس نقل مرحوم كلينى در روضه كافى، چون اين خطبه دنباله خطبه 288، آورده شده، پس امام آن را در شهر مدينه ايراد كرده است
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 167
سخنرانى امام عليه السّلام در آغاز خلافت در سال 35 هجرى، نوشتند كه نخستين سخنرانى آن حضرت است
اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 168
پس از بيعت مردم با امام عليه السّلام در سال 35 هجرى گروهى از صحابه گفتند اى كاش شورشيان بر ضد عثمان را كيفر مى دادى، پاسخ فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 169
اين سخنرانى را در سال 36 هجرى به هنگام حركت اصحاب به سوى بصره ايراد فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 170
در آستانه جنگ بصره، در سال 36 هجرى، گروهى از اعراب، كليب جرمى را جهت آگاهى از حقيقت و دانستن علل مبارزه امام عليه السّلام با ناكثين به نمايندگى نزد حضرت على عليه السّلام فرستادند. امام به گونه اى با آن شخص صحبت فرمود كه حقيقت را دريافت. آنگاه به او فرمود: بيعت كن. وى گفت: من نماينده گروهى هستم و قبل از مراجعه به آنان به هيچ كارى اقدام نمى كنم. امام فرمود
تاریخی سیاسی 
ترجمه خطبه 171
دعاى امام عليه السّلام در آستانه نبرد صفّين با قاسطين در سال 37 هجرى، هفتم صفر
اعتقادی علمی نظامی 
ترجمه خطبه 172
مطالب اين خطبه، بخشى از نوشته هاى افشاگرانه اى است كه در سال 40 هجرى براى روشن شدن واقعيّت هاى تاريخ اسلام به دستور امام نوشته شد
اعتقادی سیاسی نظامی 
ترجمه خطبه 173
با توجّه به برخى از شواهد، اين سخنرانى در شهر مدينه ايراد شده
اعتقادی نظامی اخلاقی 
ترجمه خطبه 174
درباره طلحه فرزند عبيد اللّه در سال 36 هجرى كه در آستانه جنگ جمل فرمود
تاریخی سیاسی 
ترجمه خطبه 175
برخى از شارحان نوشته اند اين خطبه را هنگامى كه به ستون مسجد مدينه تكيه داده بود ايراد فرمود
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 176
اين سخنرانى را امام در روزهاى نخست خلافت خود در سال 35 هجرى در مدينه ايراد فرمود
اعتقادی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 177
در سال 38 هجرى پس از خيانت ابو موسى و عمرو عاص از داوران حكميّت فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 178
گفته اند اين خطبه را پس از اعلام نظر داوران حكميّت در «دومة الجندل» ايراد فرموده است(1)
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 179
اين خطبه در مسجد كوفه در سال 36 هجرى پس از جنگ جمل ايراد شد). ذعلب يمانى پرسيد «اى امير مؤمنان آيا پروردگار خود را ديده اى» پاسخ فرمود «آيا چيزى را كه نبينم مى پرستم» گفت: «چگونه او را مى بينى» فرمود(1)
اعتقادی 
ترجمه خطبه 180
در سال 38 هجرى جهت كمك به محمّد بن ابى بكر در مصر در نكوهش ياران ايراد كرد
سیاسی 
ترجمه خطبه 181
در سال 38 هجرى در آستانه جنگ نهروان امام فردى را فرستاد تا گروهى از كوفيان كه قصد ملحق شدن به لشكر خوارج را داشتند و ترسناك بودند بپايد، از او پرسيد «ايمن شدند و بر جاى ماندند يا ترسيدند و فرار كردند؟، مرد گفت «ترسيدند و به خوارج پيوستند» فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 182
يكى از ياران امام، نوف بكّالى(1) نقل كرد كه امام در سال 40 هجرى در اواخر زندگى خود در شهر كوفه بر روى سنگى كه جعدة بن هبيره مخزومى(2) آماده كرد ايستاد، در حالى كه پيراهنى خشن از پشم بر تن، و شمشيرى با ليف خرما بر گردن، و كفشى از ليف خرما در پا، و بر پيشانى او پينه از كثرت سجود آشكار بود فرمود
اعتقادی علمی اخلاقی سیاسی 
ترجمه خطبه 183
من خطبة له (علیه السلام) في قدرة اللّه و في فضل القرآن و في الوصية بالتقوى
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 184
برج بن مسهر طايى از شعراى مشهور خوارج بود و با صداى بلند گفت «حكومت فقط از آن خداست». امام در سال 38 هجرى در كوفه در جواب او فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 185
و من خطبة له (علیه السلام) يحمد الله فيها و يثني على رسوله و يصف خلقا من الحيوان
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 186
در اصول كافى ج 1 ص 131 آمده است كه اين سخنرانى در شهر كوفه ايراد شد. در پيرامون توحيد و خداشناسى است كه اصول علمى آن در هيچ خطبه اى يافت نمى شود
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 187
اين سخنرانى پس از جنگ نهروان در سال 38 هجرى در كوفه ايراد شد
اعتقادی سیاسی تاریخی اخلاقی اجتماعی 
ترجمه خطبه 188
من خطبة له (علیه السلام) في الوصية بأمورٍ
اخلاقی 
ترجمه خطبه 189
اين سخنرانى كه در مسجد كوفه در سال 38 هجرى ايراد شد با اسناد و مدارك فراوانى آمده است
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 190
اين سخنرانى در شهر كوفه پيرامون خوارج ايراد شد
اعتقادی اخلاقی نظامی 
ترجمه خطبه 191
من خطبة له (علیه السلام) يحمد اللّه و يثني على نبيه و يوصي بالزهد و التقوى‏
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 192
این خطبه را ((قاصعه)) یعنی تحقیر کننده نامیدند که در آن ارزشهای جاهلی را کوچک و خوار شمرد و از طولانی ترین سخنرانی های امام است که در سال 40 هجری در حالیکه سوار بر اسب بود ایراد فرمود
اعتقادی تاریخی سیاسی اخلاقی علمی 
ترجمه خطبه 193
گفته شد يكى از ياران پرهيزكار امام عليه السّلام به نام همّام(1) گفت: اى امير مؤمنان پرهيزكاران را براى من آنچنان وصف كن كه گويا آنان را با چشم مى نگرم. امام عليه السّلام در پاسخ او درنگى كرد و فرمود «اى همّام از خدا بترس و نيكوكار باش كه خداوند با پرهيزكاران و نيكوكاران است». امّا همّام دست بردار نبود و اصرار ورزيد، تا آن كه امام عليه السّلام تصميم گرفت صفات پرهيزكاران را بيان فرمايد. پس خدا را سپاس و ثنا گفت، و بر پيامبرش درود فرستاد، و فرمود
اخلاقی اجتماعی 
ترجمه خطبه 194
از شرح خوئى بر مى آيد كه اين سخنرانى در شهر كوفه ايراد شده
سیاسی اخلاقی 
ترجمه خطبه 195
بر أساس اظهارات موجود در اصول كافى اين سخنرانى در شهر كوفه ايراد شد
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 196
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 197
اين سخنرانى در شهر كوفه در دوران زمامدارى آن حضرت ايراد شد
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 198
من خطبة له (علیه السلام) يُنبّه على إحاطة علم اللّه بالجزئيات، ثم يحثّ على التقوى، و يبيّن فضل الإسلام و القرآن
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 199
اين سخنرانى در آستانه يكى از جنگ ها ايراد شد و همواره يارانش را به آن سفارش مى كرد
عبادی سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 200
اين سخنرانى پس از جنگ صفّين در شهر كوفه در سال 38 هجرى ايراد شد
سیاسی 
ترجمه خطبه 201
این سخنرانی بر منبر مسجد کوفه ایراد شد
اخلاقی سیاسی اجتماعی 
ترجمه خطبه 202
درد دل با پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به هنگام دفن فاطمه عليها السّلام
سیاسی 
ترجمه خطبه 203
و من كلام له (علیه السلام) في التزهيد من الدنيا و الترغيب في الآخرة
اخلاقی 
ترجمه خطبه 204
همواره امام ياران خود را اينگونه پند مى داد
اخلاقی 
ترجمه خطبه 205
طلحه و زبير پس از بيعت با امام عليه السّلام اعتراض كردند كه چرا در امور كشور با آنان مشورت نكرده و از آنها كمك نگرفته است
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 206
در جنگ صفّين شنيد كه ياران او شاميان را دشنام مى دهند فرمود(1)
اخلاق نظامی 
ترجمه خطبه 207
در يكى از روزهاى نبرد صفّين، امام حسن عليه السّلام را ديد كه به سرعت در لشكر دشمن در حال پيشروى است فرمود
اعتقادی 
ترجمه خطبه 208
به هنگام شورش ياران پيرامون حكميّت فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 209
پس از جنگ بصره بر علاء بن زياد وارد شد كه از ياران امام بود. وقتى خانه بسيار مجلّل و وسيع او را ديد، فرمود
اخلاق اجتماعی 
ترجمه خطبه 210
شخصى از احاديث بدعت آور، و گوناگونى كه در ميان مردم رواج داشت پرسيد امام فرمود
علمی 
ترجمه خطبه 211
و من خطبة له (علیه السلام) في عجيب صنعة الکَون‏
اعتقادی علمی 
ترجمه خطبه 212
و من خطبة له (علیه السلام) كان يَستنهضُ بها أصحابَه إلى جهاد أهل الشام في زمانه
سیاسی 
ترجمه خطبه 213
و من خطبة له (علیه السلام) في تمجيد اللّه و تعظيمه
اعتقادی 
ترجمه خطبه 214
و من خطبة له (علیه السلام) يصف جوهر الرسول، و يصف العلماء، و يعظ بالتقوى
اعتقادی اخلاقی 
ترجمه خطبه 215
همواره با اين كلمات خدا را مى خواند
معنوی 
ترجمه خطبه 216
از سخنرانيهاى امام عليه السّلام در صحراى صفّين است
سیاسی اخلاق اجتماعی 
ترجمه خطبه 217
و من كلام له (علیه السلام) في التظَلُّم و التَشَكّي من قريش
سیاسی 
ترجمه خطبه 218
درباره كسانى كه براى جنگ با او به بصره رفتند
سیاسی 
ترجمه خطبه 219
در ميدان نبرد جَمَل در سال 36 هجرى وقتى به جنازه طلحه(1) و عبد الرحمن بن عتّاب(2) رسيد فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 220
و من كلام له (علیه السلام) في وصف السالك الطريق إلى اللّه سبحانه
اخلاقی 
ترجمه خطبه 221
پس از خواندن آيه 1 سوره تكاثر «افزون طلبى شما را به خود مشغول داشته تا آنجا كه به ديدار قبرها رفتيد»(1) فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 222
به هنگام تلاوت آيه 37 سوره نور، «و صبح و شام در آن خانه ها تسبيح مى گويند، مردانى كه نه تجارت و نه معامله اى آنها را از ياد خدا و بر پا داشتن ياد خدا غافل نمى كند»، فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 223
به هنگام تلاوت آيه 6 سوره انفطار، «اى انسان، چه چيز تو را در برابر پروردگار كريمت مغرور ساخته است» فرمود
اخلاقی 
ترجمه خطبه 224
اين سخنرانى در شهر كوفه در دوران زمامدارى آن حضرت ايراد شد
سیاسی اعتقادی 
ترجمه خطبه 225
و من دعاء له (علیه السلام) يَلتجِئ إلى اللّه أن يُغنِيَه
اقتصادی 
ترجمه خطبه 226
و من خطبة له (علیه السلام) في التَنفير من الدنيا
اخلاقی 
ترجمه خطبه 227
و من دعاء له (علیه السلام) يَلجَأ فيه إلى اللّه لِيهديَه إلى الرشاد
اعتقادی 
ترجمه خطبه 228
در تعريف سلمان فارسى كه قبل از پيدايش فتنه ها درگذشت(1)
سیاسی 
ترجمه خطبه 229
وصف روز بيعت مردم با امام عليه السّلام كه شبيه اين خطبه در عبارات گذشته آمد
تاریخ سیاسی 
ترجمه خطبه 230
و من خطبة له (علیه السلام) في مقاصد أخرى
اخلاقی 
ترجمه خطبه 231
اين سخنرانى در سرزمين «ذى قار»(1) هنگام حركت به سوى بصره در سال 36 هجرى ايراد شد و واقدى آن را در كتاب «جمل» نقل كرد
اعتقادی 
ترجمه خطبه 232
عبد الله بن زمعة(1) از ياران امام بود و درخواست مالى داشت، در جوابش فرمود
اقتصادی 
ترجمه خطبه 233
هنگامى كه «جعدة بن هبيرة» خواهر زاده امام عليه السّلام نتوانست در حضور آن حضرت سخن بگويد فرمود
اعتقادی سیاسی 
ترجمه خطبه 234
ذعلب يمانى از جمله احمد بن قتيبة، از عبد الله بن يزيد، از مالك بن دحيه نقل كرد كه در حضور امام از علّت تفاوت هاى ميان مردم پرسيدند، امام فرمود
علمی 
ترجمه خطبه 235
به هنگام غسل دادن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود
سیاسی 
ترجمه خطبه 236
از هجرت و پيوستن به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم سخن مى گويد
اعتقادی 
ترجمه خطبه 237
و من خطبة له (علیه السلام) في المُسارعة إلى العمل
اخلاقی 
ترجمه خطبه 238
درباره دو داور عراق و شام و نكوهش كوفيان فرمود
سیاسی تاریخی 
ترجمه خطبه 239
در اين خطبه از جايگاه خاندان پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم سخن مى گويد
اعتقادی 
ترجمه خطبه 240
در سال 35 هجرى وقتى عثمان محاصره شد، ابن عباس را فرستاد كه على عليه السّلام در مدينه نباشد و به باغات ينبع «محلّى در اطراف مدينه» برود، كه مردم به نام او شعار ندهند، امام رفت. وقتى احتياج شديد به يارى داشت پيغام داد و امام به مدينه برگشت. دوباره ابن عباس را فرستاد كه على عليه السّلام از مدينه خارج شود، امام فرمود
تاریخ سیاسی 
ترجمه خطبه 241
در اين سخنرانى ياران را به جهاد تشويق مى كند
اخلاقی