ترجمه حکمت 42 نهج البلاغه
وَ قَالَ (علیه السلام) لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِي عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا: جَعَلَ اللَّهُ مَا كَانَ [مِنْكَ] مِنْ شَكْوَاكَ حَطّاً لِسَيِّئَاتِكَ، فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِيهِ وَ لَكِنَّهُ يَحُطُّ السَّيِّئَاتِ وَ يَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ، وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِي الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَيْدِي وَ الْأَقْدَامِ. وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّيَّةِ وَ السَّرِيرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةََ.
[قال الرضي رحمه الله تعالى و أقول صدق (علیه السلام)، إن المرض لا أجر فيه لأنه ليس من قبيل ما يستحق عليه العوض لأن العوض يستحق على ما كان في مقابلة فعل الله تعالى بالعبد من الآلام و الأمراض و ما يجري مجرى ذلك و الأجر و الثواب يستحقان على ما كان في [مقابل] مقابلة فعل العبد، فبينهما فرق قد بيّنه (علیه السلام) كما يقتضيه علمه الثاقب و رأيه الصائب].
ترجمه: محمد دشتی (ره)
بيمارى و پاك شدن گناهان
و به يكى از يارانش كه بيمار بود فرمود: خدا آنچه را كه از آن شكايت دارى (بيمارى) موجب كاستن گناهانت قرار داد، در بيمارى پاداشى نيست امّا گناهان را از بين مى برد، و آنها را چونان برگ پاييزى مى ريزد، و همانا پاداش در گفتار به زبان، و كردار با دست ها و قدم هاست. و خداى سبحان به خاطر نيّت راست، و درون پاك، هر كس از بندگانش را كه بخواهد وارد بهشت خواهد كرد.
(سید رضی مى گويد: راست گفت امام على عليه السّلام «درود خدا بر او باد» كه بيمارى پاداشى ندارد، بيمارى از چيزهائى است كه استحقاق عوض دارد، و عوض در برابر رفتار خداوند بزرگ است نسبت به بنده خود، در ناملايمات زندگى و بيمارى ها و همانند آنها، امّا اجر و پاداش در برابر كارى است كه بنده انجام مى دهد. پس بين اين دو تفاوت است كه امام عليه السّلام آن را با علم نافذ و رأى رساى خود، بيان فرمود).
ترجمه ها
لطفاً برای انتخاب یک ترجمه، برروی نام مترجم کلیک کنید.
به يكى از اصحابش كه بيمار شده بود چنين فرمود:
خداوند بيمارى تو را كه از آن شكوه مى كنى، سبب كاستن از گناهانت قرار داده. زيرا در بيمارى اجر و ثوابى نيست، ولى گناهان را مى ريزد، آنسان، كه برگ درختان مى ريزند. اجر و ثواب، حاصل گفتار به زبان است و كردار به دست و پاى. خداوند به سبب صدق نيت و باطن پاك، هر كس را كه خواهد، به بهشت مى برد.
سید رضی مى گويد: امام (ع) راست گفته است و در بيمارى اجر و ثوابى نيست زيرا بيمارى از چيزهايى است كه آن را عوض است نه مزد. عوض در برابر دردها و بيماريهايى است كه از سوى خداوند بر بنده مى رسد، ولى اجر و ثواب در برابر عملى است كه از بنده سر زده است پس ميان عوض و ثواب فرقى است كه امام با علم نافذ و رأى صواب خويش بيان فرموده است.
و آن حضرت به يكى از يارانش به وقتى كه بيمار شده بود، فرمود:
خداوند آنچه را از بيمارى به تو رسيده سبب سقوط گناهانت قرار داد، زيرا در بيمارى اجرى نيست ولى گناهان را همچون ريختن برگها از درخت از صفحه پرونده مى ريزد. پاداش در گفتار به زبان، و عمل به دست و پاست. خداوند سبحان محض صدق نيّت و شايستگى باطن، هر كدام از بندگانش را بخواهد وارد بهشت مى كند.
مؤلف گويد: اينكه امام فرموده «بيمارى را از جانب خدا پاداش نيست» صحيح است، چه اينكه بيمارى از جمله امورى است كه آن را عوض است نه مزد، زيرا استحقاق عوض در برابر دردها و بيماريها و امثال اينهاست كه از جانب خدا به عبد مى رسد، و اجر پاداش در برابر كارى است كه عبد انجام مى دهد و مستحق آنها مى گردد، روى اين حساب بين عوض و پاداش فرق است كه امام آن فرق را با علم نافذ و رأى صائب و درست خود بيان نموده.
[و به يكى از ياران خود فرمود هنگامى كه او از بيمارى شكوه نمود]:
خدا آنچه را از آن شكايت دارى موجب كاستن گناهانت گرداند، چه در بيمارى مزدى نيست، ليكن گناهان را مى كاهد و مى پيرايد چون پيراستن برگ درختان، و مزد در گفتارست به زبان، و كردار با گامها و دستان، و خداى سبحان به خاطر نيت راست و نهاد پاك -بنده- هر بنده را كه خواهد به بهشت در آورد.
[و مى گويم، امام عليه السّلام راست گفت كه در بيمارى مزد نيست، چه بيمارى از جمله چيزهاست كه آن را عوض است -نه مزد- چرا كه استحقاق عوض مقابل بلا و مصيبتى است كه از جانب خدا بر بنده آيد، چون دردها و بيماريها و مانند آن، و مزد و پاداش در مقابل كارى است كه بنده كند، و ميان عوض و مزد فرق است و امام چنانكه علم نافذ و رأى رساى او اقتضا كند آن را بيان فرمود.]
امام عليه السّلام به يكى از اصحابش هنگاميكه او بيمار شده بود (در باره اينكه بيمارى سبب آمرزش گناهان ميشود) فرموده است:
- خداوند بيمارى ترا (سبب) برطرف شدن گناهانت قرار داده، پس بيمارى را پاداشى نيست، بلكه (چون شخص را شكسته و ناتوان مى نمايد و انسان در چنين حالتى بسوى پروردگارش توبه و بازگشت كرده از معصيت و نافرمانيش پشيمان و بترك آن تصميم مى گيرد سبب شده كه) گناهان را از بين مى برد، و آنها را مانند ريختن برگها (از درخت) مى ريزد، و مزد و پاداش در گفتار به زبان و كردار به دستها و پاها است (و بيمارى نه از گفتار و نه از كردار است)
- و خداوند سبحان بسبب پاكى نيّت و شايستگى باطن هر كه را از بندگانش بخواهد ببهشت داخل مى گرداند (پس اگر كسى در بيمارى شكيبا و داراى باطن نيكو و دل پاك باشد ممكن است خداوند بدون عمل دست و پا او را بيامرزد.
سيّد رضىّ «عليه الرّحمة» فرمايد:) مى گويم: امام عليه السّلام راست فرموده كه بيمارى را پاداشى نيست، زيرا بيمارى از قبيل چيزيست كه سزاوار عوض ميشود چون عوض در برابر فعل خداى تعالى از دردها و بيماريها و مانند آن به بنده است، و مزد و پاداش در برابر فعل بنده مى باشد، پس بين عوض و پاداش امتيازى است كه امام عليه السّلام بمقتضى علم نافذ و رأى رساى خود بيان فرموده است.
امام(عليه السلام) هنگامى كه يكى از ياران خود را بيمار مى بيند (ضمن احوال پرسى) به او مى فرمايد:
خداوند اين درد و بيمارى تو را سبب ريزش گناهانت قرار داد. زيرا بيمارى پاداشى در آن نيست; ولى گناهان را مى ريزد، همچون ريزش برگ درختان. اجر و پاداش، تنها در گفتار به زبان و عمل با دست و پاست. خداوند سبحان كسانى را از بندگانش كه بخواهد (و لايق بداند)، به موجب صدق نيت و پاكى باطن داخل بهشت مى كند.
مرحوم سيّد رضى در ذيل اين كلام حكمت آميز نياز به توضيح ديده و با عبارات شيوايى آن را شرح مى دهد و مى گويد: آنچه امام(عليه السلام) در اينجا فرموده راست و درست است; بيمارى اجر و پاداش ندارد، هر چند از قبيل امورى است كه استحقاق عوض دارد (نه اجر و ثواب) زيرا انسان عوض را در مقابل كارهاى خداوند نسبت به بندگانش مانند بيمارى ها و مانند آن مستحق مى شود; اما اجر و ثواب، در مقابل فعل بندگان است، بنابراين بين اين دو فرق است; فرقى كه امام(عليه السلام) با آن علم نافذ و نظريه صائب خود به آن اشاره فرموده است.