ترجمه خطبه 42 نهج البلاغه

من كلام له (علیه السلام) و فيه يحذر من اتباع الهوى و طول الأمل في الدنيا:

أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَلِ؛ فَأَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِي الْآخِرَةَ. أَلَا وَ إِنَّ الدُّنْيَا قَدْ وَلَّتْ حَذَّاءَ فَلَمْ يَبْقَ مِنْهَا إِلَّا صُبَابَةٌ كَصُبَابَةِ الْإِنَاءِ اصْطَبَّهَا صَابُّهَا. أَلَا وَ إِنَّ الْآخِرَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ وَ لِكُلٍّ مِنْهُمَا بَنُونَ، فَكُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ الْآخِرَةِ وَ لَا تَكُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا، فَإِنَّ كُلَّ وَلَدٍ سَيُلْحَقُ بِأَبِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ. وَ إِنَّ الْيَوْمَ عَمَلٌ وَ لَا حِسَابَ وَ غَداً حِسَابٌ وَ لَا عَمَلَ.

[قال الشريف أقول الحذاء السريعة و من الناس من يرويه جذاء [بالجيم و الذال أي انقطع درها و خيرها]].

ترجمه: محمد دشتی (ره)

پس از پايان جنگ جمل در 12 رجب سال 36 هجرى امام وارد كوفه شد، مردم به استقبال آمدند. آن حضرت وارد مسجد جامع شد، دو ركعت نماز خواند و سخنرانى طولانى ايراد كرد كه بخشى از آن اين خطبه است

پرهيز از آرزوهاى طولانى و هوا پرستى

اى مردم همانا بر شما از دو چيز مى ترسم: هوا پرستى و آرزوهاى طولانى. امّا پيروى از خواهش نفس، انسان را از حق باز مى دارد، و آرزوهاى طولانى، آخرت را از ياد مى برد.

آگاه باشيد دنيا به سرعت پشت كرده و از آن جز باقى مانده اندكى از ظرف آبى كه آن را خالى كرده باشند، نمانده است.

بهوش باشيد كه آخرت به سوى ما مى آيد، دنيا و آخرت، هر يك فرزندانى دارند. بكوشيد از فرزندان آخرت باشيد، نه دنيا، زيرا در روز قيامت، هر فرزندى به پدر و مادر خويش باز مى گردد.

امروز هنگام عمل است نه حسابرسى، و فردا روز حسابرسى است نه عمل.

(سید رضی مى گويد: «حذّاء» به معناى شتابان و «جذّاء» به معناى بريده از نيك و بد، كه برخى نقل كردند).

اخلاقی تربیتی 
ترجمه ها

لطفاً برای انتخاب یک ترجمه، برروی نام مترجم کلیک کنید.

اى مردم، آنچه بيش از هر چيز ديگر مى ترسم كه بدان گرفتار آييد، دو چيز است، از هوا و هوس پيروى كردن و آرزوهاى دراز در دل پروردن. پيروى هوا و هوس از حق منحرف مى كند و آرزوهاى دراز، آخرت را از ياد مى برد.

بدانيد كه دنيا پشت كرده و شتابان مى گذرد. و از آن جز، ته مانده اى چون ته مانده آبى در ته ظرفى، كه آب آن ريخته باشند، باقى نمانده است. بدانيد، كه آخرت روى آورده است و هر يك از آن دو را فرزندانى است. شما فرزندان آخرت باشيد نه فرزندان دنيا. زيرا هر فردى در روز قيامت به پدرش مى پيوندد. امروز روز عمل است نه حساب و فردا، روز حساب است نه عمل.

من (سید رضی) مى گويم: «حذّاء» به معنى شتابنده است. بعضى نيز «جذّاء» به جيم خوانده اند، يعنى، طمع خير از آن بريده است.

از خطبه هاى آن حضرت است در نكوهش آرزوى دراز و پيروى از هواى نفس:

اى مردم، ترسناكترين چيزى كه بر شما مى ترسم دو چيز است: يكى پيروى هواى نفس، و ديگرى بى مرز بودن آرزو. اما پيروى هواى نفس انسان را از حق باز مى دارد، و بى مرز بودن آرزو آخرت را از ياد مى برد.

بدانيد كه دنيا به سرعت از شما روى گردانده، و از آن جز ته مانده اى كه كسى آن را در كاسه باقى نهاده باشد نمانده. و آگاه باشيد كه آخرت روى نموده است، و براى هر يك از دنيا و آخرت فرزندانى است، شما از فرزندان آخرت باشيد نه از فرزندان دنيا، زيرا هر فردى در آخرت به مادرش ملحق مى شود. امروز زمان عمل است و باز خواستى نيست، و فردا روز باز خواست است و عملى در آن ميسّر نمى باشد.

[مى گويم: «حذّاء» به معنى شتابان است، و گروهى «جذّاء» به جيم و ذال آورده اند، يعنى همه خير و خوبيهاى آن قطع شده است].

اى مردم همانا بر شما از دو چيز بيشتر مى ترسم: از خواهش نفس پيروى كردن، و آرزوى دراز در سر پروردن، كه پيروى خواهش نفس، آدمى را از راه حقّ باز مى دارد، و آرزوى دراز، آخرت را به فراموشى مى سپارد.

آگاه باشيد كه دنيا پشت كرده است و شتابان مى رود، و از آن جز اندكى باقى نيست، همچون قطره هاى مانده بر ظرفى كه آب آن را ريخته اند و تهى است. آگاه باشيد كه آخرت روى آورده است و هر يك از اين دو را فرزندانى است. از فرزندان آخرت باشيد و از فرزندان دنيا مباشيد، كه روز رستاخيز هر فرزند به مادر خود پيوندد. همانا امروز روز كار است و روز شمار نباشد، و فردا روز شمار است و كس را مجال كار نباشد.

[مى گويم، «حذّاء» به معنى «شتابان» است، و بعضى «جذّاء» روايت كرده اند و آن به معنى بريده از نيك و بد است.]

از خطبه هاى آن حضرت عليه السّلام است (در مذمّت از متابعت هواى نفس و آرزوى بى حدّ):
(1) اى مردم ترسناكترين چيزيكه از ابتلاى شما بآن مى ترسم دو چيز است: اوّل پيروى از هواى نفس و دوّم آرزوى بيشمار، امّا پيروى از هواى نفس شخص را از راه حقّ باز مى دارد، و آرزوى بى حساب آخرت را از ياد مى برد،
(2) آگاه باشيد دنيا بسرعت و تندى (از اهلش) رو مى گرداند (اهل آن بزودى فانى مى گردند، و يا اينكه خوشگذرانى در آن و دل بستن بآن بى نتيجه مى گردد) پس باقى نمانده از آن مگر ته مانده اى مانند باقى مانده آب ظرفى كه كسى آنرا (سراشيب گرفته) ريخته باشد (در آن ظرف آبى باقى نمانده باشد مگر اندكى)
(3) و آگاه باشيد كه آخرت نزديكست، و براى هر يك از دنيا و آخرت فرزندانى است، پس شما از فرزندان آخرت باشيد (بدستور خدا و رسول رفتار نموده باين زندگى موقّتى دل نبنديد) و از فرزندان دنيا نباشيد، زيرا بزودى در قيامت هر فرزندى به مادرش ملحق خواهد شد (پس فرزند دنيا در آتش و فرزند آخرت در بهشت خواهد رفت)
(4) و (بدانيد) امروز (ايّام عمر فانى) روز عمل و كار است، و حساب و باز خواستى ندارد، و فردا (قيامت) روز حساب و باز خواست است و موقع عمل و كار نيست (پس اين روزها را غنيمت شمرده در كارى كه رضاى خدا در آنست بكوشيد تا در قيامت موقع حساب آسوده باشيد.
(سيّد رضىّ فرمايد:) مى گويم: حذّاء بمعنى سرعت و شتابست و بعضى جذّاء بجيم و ذال نقل ميكنند، يعنى در دل بستن بدنيا خير و سودى نمى باشد.

اى مردم! وحشتناکترين چيزى که از آن بر شما مى ترسم، دو چيز است: پيروى از هواى (نفس) و آرزوى دراز، امّا پيروى از هوا (انسان را) از حق باز مى دارد، و امّا آرزوى دراز موجب فراموشى آخرت مى شود.

آگاه باشيد دنيا پشت کرده (و به سرعت مى گذرد) و از آن چيزى جز به اندازه ته مانده ظرفى که آب آن را ريخته باشند بيشتر باقى نمانده است; و آگاه باشيد آخرت روى آورده است، و براى هر کدام (از دنيا و آخرت) فرزندانى است، شما از فرزندان آخرت باشيد، نه از فرزندان دنيا، چرا که هر فرزندى روز رستاخيز به پدر خود ملحق مى شود، امروز روز عمل است، نه حساب و فردا وقت حساب است نه عمل!