ترجمه خطبه 80 نهج البلاغه
و من خطبة له (علیه السلام) بعد فراغه من حرب الجمل في ذمّ النساء ببيان نقصهنّ:
مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِيمَانِ، نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ، نَوَاقِصُ الْعُقُولِ. فَأَمَّا نُقْصَانُ إِيمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ فِي أَيَّامِ حَيْضِهِنَّ، وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَيْنِ كَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ، وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِيثُهُنَّ عَلَى الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِيثِ الرِّجَالِ.
فَاتَّقُوا شِرَارَ النِّسَاءِ وَ كُونُوا مِنْ خِيَارِهِنَّ عَلَى حَذَرٍ وَ لَا تُطِيعُوهُنَّ فِي الْمَعْرُوفِ حَتَّى لَا يَطْمَعْنَ فِي الْمُنْكَر.
ترجمه: محمد دشتی (ره)
پس از جنگ جَمَل و فرونشاندن شورش بصره در سال 36 هجرى ماه جمادى الثّانى در مسجد شهر بصره فرمود
1. بيان تفاوت هاى زنان و مردان
اى مردم همانا زنان در مقايسه با مردان، در ايمان، و بهره ورى از اموال، و عقل متفاوتند،(1) اما تفاوت ايمان بانوان، بر كنار بودن از نماز و روزه در ايّام «عادت حيض» آنان است، و اما تفاوت عقلشان با مردان بدان جهت كه شهادت دو زن برابر شهادت يك مرد است، و علّت تفاوت در بهره ورى از اموال آن كه ارث بانوان نصف ارث مردان است.
2. مدّيريت خانوادگى
پس، از زنان بد بپرهيزيد و مراقب نيكانشان باشيد، در خواسته هاى نيكو، همواره فرمانبردارشان نباشيد، تا در انجام منكرات طمع ورزند.(2)
- ظاهر این خطبه، و کلمه ((نواقص)) مخالف آیات قرآن کریم، عقائد و فلسفه اسلامی است. اگر بگوئیم که (خدا نیمی از انسان ها ((زنان)) را ناقص آفرید) تنها راه جمع آن است که در واژه ((نواقص)) تصرّف کنیم و معنای آن را ((تفاوت)) و ((اختلاف)) بدانیم که در لغت و واژه های قرآن نیز به جای یکدیگر استعمال شده اند. آنگاه تضادّ ظاهری این خطبه با قرآن کریم و مبانی اعتقادی بر طرف می شود. کلمه ((نواقص)) در اینجا یعنی تفاوت و تفاوت در آیه 3 سوره ملک ((ما تَرَی مِن تَفاوُتٍ)) یعنی نقص و کاستی. امام (ع) می خواهد بفرماید که زن و مرد هرکدام روحیّات و صفات مخصوص به خود را دارند، و جایگاه هرکدام باید حفظ گردد. پس عایشه را که یک زن است، سوار بر شتر، فرمانده خود قرار ندهید که شورش بصره را بپا کند، و آن همه خون مسلمانان را بر زمین ریزد.
- نفی تفکّر فمنیسم (زن سالاری) و اشاره به علمِ وُمَن لوژی Womanlogy (زن شناسی)
ترجمه ها
لطفاً برای انتخاب یک ترجمه، برروی نام مترجم کلیک کنید.
سخنى از آن حضرت (ع) پس از فراغت از جنگ جمل، در نكوهش زنان، فرمود:
اى مردم، بدانيد كه زنان را ايمان ناقص است و بهره منديهايشان ناقص است و عقلهايشان ناقص است. اما ناقص بودن ايمانشان از آن روست كه در ايام حيض از خواندن نماز و گرفتن روزه معذورند و ناقص بودن عقلهايشان، بدان دليل است كه شهادت دو زن برابر شهادت يك مرد است و نقصان بهره منديشان در اين است كه ميراث زنان نصف ميراث مردان است. از زنان بد بپرهيزيد و از زنان خوب حذر كنيد و كار نيك را به خاطر اطاعت از آنان انجام مدهيد، تا به كارهاى زشت طمع نكنند.
از خطبه هاى آن حضرت است پس از پايان جنگ جمل در مذمّت زنان:
اى مردم، زنان از نظر ايمان و ارث و عقل ناقصند. اما نقصان ايمانشان به اعتبار معاف بودن از نماز و روزه در ايام قاعدگى است. اما نقصان ارثشان به اعتبار اينكه سهم ارث آنان نصف سهم ارث مردان است. اما نقصان عقلشان، به اعتبار اينكه شهادت دو زن برابر شهادت با يك مرد است. از بدان آنان بترسيد، و از خوبانشان برحذر باشيد، و در امور پسنديده از آنان پيروى نكنيد تا در اعمال ناشايسته طمع پيروى نداشته باشند.
و از خطبه هاى آن حضرت است پس از پايان نبرد جمل، در نكوهش زنان:
مردم ايمان زنان ناتمام است، بهره آنان ناتمام، خرد ايشان ناتمام. نشانه ناتمامى ايمان، معذور بودنشان از نماز و روزه است -به هنگام عادتشان-، و نقصان بهره ايشان، نصف بودن سهم آنان از ميراث است نسبت به سهم مردان، و نشانه ناتمامى خرد آنان اين بود كه گواهى دو زن چون گواهى يك مرد به حساب رود. پس از زنان بد بپرهيزيد و خود را از نياكانشان واپاييد، و تا در زشت طمع نكنند، در كار نيك از آنان اطاعت ننماييد.
از سخنان آن حضرت عليه السّلام است كه پس از خاتمه جنگ جمل در نكوهش زنها مى فرمايد: (گويا توبيخ و سرزنش عائشه و پيروان او نيز منظور باشد).
(1) اى مردم، زنها از ايمان وارث و خرد كم بهره هستند،
(2) امّا نقصان ايمانشان بجهت نماز نخواندن و روزه نگرفتن است در روزهاى حيض،
(3) و جهت نقصان خردشان آن است كه (در اسلام) گواهى دو زن بجاى گواهى يك مرد است،
(4) و از جهت نقصان نصيب و بهره هم ارث آنها نصف ارث مردان مى باشد،
(5) پس از زنهاى بد پرهيز كنيد، و از خوبانشان بر حذر باشيد،
(6) و در گفتار و كردار پسنديده از آنها پيروى نكنيد (پيروى نكردن از آنان در معروف «يعنى گفتار و كردار پسنديده» آنست كه اگر آن معروف يكى از واجبات باشد شما آنرا بعنوان معروف بودنش بجا آوريد، و بنمايانيد كه اتيان بآن بجهت اطاعت و پيروى از آنها نيست، و اگر يكى از مستحبّات باشد بجا نياوريد، زيرا بجا نياوردن مستحبّ بعنوان پيروى نكردن از آنان مستحبّ است، خلاصه در هيچ امرى به گفتار و خواهشهاى آنان اعتناء ننمائيد) تا در گفتار و كردار ناشايسته طمع نكنند (و شما را بانجام آن وادار ننمايند).
اى مردم! زنان از نظر ايمان و بهره اقتصادى و موهبتِ عقل، کاستى هايى دارند; امّا کاستى ايمانِ آنها، به دليل آن است که از نماز و روزه در ايّام عادت باز مى مانند، و گواهِ کاستى عقول آنان اين است که شهادت دو نفر از آنان همچون شهادت يک مرد است، و امّا کاستى بهره اقتصادى آنها دليلش اين است که سهم ارث آنان، نصف سهم مردان است. حال که چنين است از زنان بد بپرهيزيد و مراقب نيکان آنها باشيد و در اعمال نيک (به صورت اطاعت بى قيد و شرط) از آنان اطاعت نکنيد، تا در اعمال بد، از شما انتظار پيروى نداشته باشند.