ترجمه حکمت 372 نهج البلاغه
وَ قَالَ (عليه السلام) لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ: يَا جَابِرُ قِوَامُ الدِّينِ وَ الدُّنْيَا بِأَرْبَعَةٍ: عَالِمٍ مُسْتَعْمِلٍ عِلْمَهُ، وَ جَاهِلٍ لَا يَسْتَنْكِفُ أَنْ يَتَعَلَّمَ، وَ جَوَادٍ لَا يَبْخَلُ بِمَعْرُوفِهِ، وَ فَقِيرٍ لَا يَبِيعُ آخِرَتَهُ بِدُنْيَاهُ. فَإِذَا ضَيَّعَ الْعَالِمُ عِلْمَهُ اسْتَنْكَفَ الْجَاهِلُ أَنْ يَتَعَلَّمَ، وَ إِذَا بَخِلَ الْغَنِيُّ بِمَعْرُوفِهِ بَاعَ الْفَقِيرُ آخِرَتَهُ بِدُنْيَاهُ. يَا جَابِرُ مَنْ كَثُرَتْ نِعَمُ اللَّهِ عَلَيْهِ، كَثُرَتْ حَوَائِجُ النَّاسِ إِلَيْهِ؛ فَمَنْ قَامَ لِلَّهِ فِيهَا بِمَا يَجِبُ فِيهَا، عَرَّضَهَا لِلدَّوَامِ وَ الْبَقَاءِ، وَ مَنْ لَمْ يَقُمْ فِيهَا بِمَا يَجِبُ، عَرَّضَهَا لِلزَّوَالِ وَ الْفَنَاءِ.
ترجمه: محمد دشتی (ره)
عوامل استحكام دين و دنيا
و درود خدا بر او، (به جابر بن عبد اللَّه انصارى فرمود) اى جابر استوارى دين و دنيا به چهار چيز است:
عالمى كه به علم خود عمل كند، و جاهلى كه از آموختن سرباز نزند، و بخشنده اى كه در بخشش بخل نورزد، و فقيرى كه آخرت خود را به دنيا نفروشد.
پس هر گاه عالم علم خود را تباه كند، نادان به آموختن روى نياورد، هر گاه بى نياز در بخشش بخل ورزد، تهيدست آخرت خويش را به دنيا فروشد.
اى جابر كسى كه نعمت هاى فراوان خدا به او روى كرد، نيازهاى فراوان مردم نيز به او روى آورد، پس اگر صاحب نعمتى حقوق واجب الهى را بپردازد، خداوند نعمت ها را بر او جاودانه سازد، و آن كس كه حقوق واجب الهى در نعمت ها را نپردازد، خداوند، آن را به زوال و نابودى كشاند.
ترجمه ها
لطفاً برای انتخاب یک ترجمه، برروی نام مترجم کلیک کنید.
به جابر بن عبد الله الانصارى فرمود: اى جابر، قوام دنيا بر چهار كس است: عالمى كه علم خود را به كار دارد. جاهلى كه از فرا گرفتن علم سر بر نتابد، بخشنده اى كه در بخشش بخل نورزد و فقيرى كه دنيا را به آخرتش نفروشد. هرگاه، عالم، علم خود را به كار ندارد، جاهل از آموختن سر بر تابد و هرگاه، توانگر از بخشيدن مال خود بخل ورزد، فقير آخرتش را به دنيا خواهد فروخت.
اى جابر، هر كس كه از نعمت خدا بسيار بهره مند شود، نيازهاى مردم به او افزون باشد. هركس كه در نعمتى كه خدا به او ارزانى داشته به گونه اى كه بر او واجب است عمل كند، خداوند نعمت او را دوام بخشد و باقى گذارد و هر كه چنين نكند، داراييش را به فنا و زوال كشاند.
و آن حضرت به جابر به عبد اللّه انصارى فرمود: اى جابر، بر پايى دين و دنيا به چهار چيز است: دانشمندى كه دانشش را به كار گيرد، و نادانى كه از آموختن خوددارى نكند، و سخاوتمندى كه به خيرش بخل نورزد، و تهيدستى كه آخرتش را به دنيايش نفروشد. زمانى كه دانشمند دانشش را ضايع نمايد نادان از فراگيرى علم خوددارى كند، و وقتى ثروتمند به نيكى اش بخل ورزد تهيدست آخرتش را به دنيايش بفروشد.
اى جابر، كسى كه نعمت خدا بر او زياد شود نياز مردم به او بسيار گردد، پس كسى كه به اداى واجبات مالى برخيزد نعمتش را در گردونه دوام و بقا قرار داده، و آن كه به واجب مالى اقدام نكند ثروتش را در معرض زوال و نابودى نهاده.
[و جابر پسر عبد اللّه انصارى را فرمود:] جابر دنيا به چهار چيز برپاست: دانايى كه دانش خود را به كار برد، و نادانى كه از آموختن سرباز نزند و بخشنده اى كه در بخشش خود بخل نكند، و درويشى كه آخرت خويش را به دنياى خود نفروشد. پس اگر دانشمند دانش خود را تباه سازد نادان به آموختن نپردازد، و اگر توانگر در بخشش خويش بخل ورزد درويش آخرتش را به دنيا در بازد.
جابر آن كه نعمت خدا بر او بسيار بود نياز مردمان بدو بسيار بود. پس هر كه در آن نعمتها براى خدا كار كند خدا نعمتها را براى وى پايدار كند. و آن كه آن را چنانكه واجب است به مصرف نرساند، نعمت او را ببرد و نيست گرداند.
امام عليه السّلام بجابر ابن عبد اللّه انصارىّ (از نيكان اصحاب رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در باره پايدارى دين و دنيا) فرموده است:
1- اى جابر، قوام و برپا بودن دين و دنيا به چهار كس است: عالمى كه علم خود بكار برد (بآن رفتار نمايد و بمردم بياموزد) و جاهلى كه ننگ نداشته باشد از اينكه ياد گيرد، و توانگرى كه به نيكى و احسان خود (در باره ديگرى) بخل نورزد، و فقيرى كه آخرت خويش را بدنيا نفروشد پس هنگاميكه عالم علم خود را بكار نبرد جاهل از آموختن و ياد گرفتن ننگ خواهد داشت، و هنگاميكه غنىّ و توانگر به نيكى و احسان خويش بخل ورزد فقير آخرتش را به دنيايش مى فروشد (كارهاى ناشايسته بجا مى آورد).
2- اى جابر، هر كه نعمتهاى خدا (دارائى و دانائى و بزرگى و مانند آنها) بر او بسيار شود درخواستهاى مردم باو بسيار مى گردد، پس كسيكه براى خدا در آن نعمتها بآنچه كه واجب است قيام نمايد آنها را هميشگى و پايدار مى سازد، و آنكه براى خدا در آنها بآنچه كه واجب است قيام ننمايد آنها را به نابودى و نيستى مى كشد.
امام عليه السلام به جابر بن عبدالله انصارى چنين فرمود: اى جابر! قوام و استوارى دين و دنيا به چهار چيز است: عالم و دانشمندى كه علم خود را به‌كار گيرد و نادانى كه از فراگيرى سر باز نزند و سخاوتمندى كه در بذل وبخشش بخل نورزد و نيازمندى كه آخرتش را به دنيا نفروشد. ازاين‌رو هرگاه عالم علمش را ضايع كند (و به‌كار نگيرد)، جاهل از فراگيرى علم خوددارى خواهد كرد (زيرا به علم عالم بدبين مى‌شود) و هرگاه اغنيا در نيكى بخل ورزند، نيازمندان آخرت خود را به دنيا مى‌فروشند (و به اموال اغنيا حمله مى‌كنند).
اى جابر! كسى كه نعمت فراوان خداوند به او روى آورد نياز مردم به او بسيار خواهد شد. در اين حال آن كس كه وظيفه واجب خود را در برابر اين نعمت هاى الهى انجام دهد زمينه دوام و بقاء آن ها را فراهم ساخته و آن كس كه به وظيفه واجب خود در برابر آن ها عمل نكند آن ها را در معرض زوال و فنا قرار داده است.