ترجمه خطبه 35 نهج البلاغه

1. ضرورت ستايش پروردگار

خدا را سپاس هر چند كه روزگار دشوارى هاى فراوان و حوادثى بزرگ پديد آورد. شهادت مى دهم جز خداى يگانه و بى مانند خدايى نباشد و جز او معبودى نيست، و گواهى مى دهم محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بنده و فرستاده اوست.

2. علل شكست كوفيان

پس از حمد و ستايش خدا، بدانيد كه نافرمانى از دستور نصيحت كننده مهربان دانا و با تجربه، مايه حسرت و سرگردانى و سرانجامش پشيمانى است.

من رأى و فرمان خود را نسبت به حكميّت به شما گفتم، و نظر خالص خود را در اختيار شما گذاردم. (اى كاش كه از قصير پسر سعد اطاعت مى شد)⁽¹⁾ ولى شما همانند مخالفانى ستمكار، و پيمان شكنانى نافرمان، از پذيرش آن سرباز زديد، تا آنجا كه نصيحت كننده در پند دادن به ترديد افتاد، و از پند دادن خوددارى كرد.

داستان من و شما چنان است كه برادر هوازنى سروده است:

«در سرزمين منعرج، دستور لازم را دادم امّا نپذيرفتند، كه فردا سزاى سركشى خود را چشيدند.»⁽²⁾

1. ضرب المثل است، شخصی به نام ((قصیر پسر سعد)) از مشاوران مخصوص ((جذیمه)) بود و او را از ازدواج با ملکه الجزیره ((زباء)) منع کرد، امّا به حرف او گوش نداد و به دست آن زن کشته شد، که قصیر از آن پس می گفت: ای کاش حرف مرا می شنید. ((تاریخ طبری))
2. شعر بالا از ((درید بن صمّه)) است که برادری به نام عبدالله داشت، با طائفه بنی جَسم و بنی نصر در قبیله مُنعَرِج اللّوی ((گذرگاه پرپیچ و خم شِنی)) جنگ کردند و غنایم فراوانی به دست آوردند. دُرید، به برادر می گفت زود از این سرزمین برویم زیرا قبیله غطفان در پی ماست، امّا برادرش نپذیرفت در آنجا ماند تا آنکه سواران غطفانی هجوم آوردند و برادر دُرید کشته شد و او در حالی که مجروح بود با تأسف شعر بالا را می خواند. از آن پس هرجا که فرصت ها را از دست می دادند این شعر را مطرح می کردند.